Om des keizers baard..

Spelen om den keizer zijn baard
d.w.z. spelen zonder inzet, om niets; hd. um des Kaisers Bart streiten, sich erfolglos um abgethane, verschollene dinge abmühen (Grimm I, 1143) of zooals Schrader, 351 zegt: über etwas, das entweder unwichtig, kleinlich, unnöthig oder vergeblich, unerforschbar ist streiten, sich zanken. Bij ons heeft dus de zegswijze een andere beteekenis. Bij Harreb. I, 25 b: wedden (spelen of vechten) om des Keizers baard; die het wint, zal hem halen; fr. jouer pour le roi de Prusse. De oorsprong der zegswijze is onbekend. Weiland verklaart haar door ‘om iets te spelen, waarop men geen recht heeft’. Zie Ndl. Wdb. II1, 827; Schrader, 350-352; Borchardt, no. 122; Wander I, 240; Seiler, 237 denkt aan vervorming van um den Geiszenbart streiten, navolging van lat. de lana caprina rixari; vgl. fr. disputer de la chape de l'évêque; se battre de la chape à l'évêque, d'une chose à laquelle on n'a aucune raison de s'intéresser (Hatzfeld, 400 b). Syn. in 't Antw. Idiot. 1731: voor gruis spelen, spelen zonder inzet.

Een zeer slecht Neerlandica ben ik.. Slechts enkele jaren geleden hoorde ik van het oeroude gezegde 'spelen om des keizers baard'. Prachtig vond ik het klinken en ik bedacht me dat ik dat nooit meer zou vergeten en zo veel als mogelijk zou gaan gebruiken.

Helaas was ik het gezegde weer vergeten en heb ik het zelf ook nooit gebruikt.
Maar in deze euforische Oranjedagen, duikt het gezegde weer volop op. Want na twee fantastische wedstrijden op het EK, zal morgen het Nederlands elftal een wedstrijd spelen om des keizers baard..

Ik kan het niet helpen dat ik daar allerlei romantische gevoelens bij krijg. Want hoe ziet dat er dan uit?

Oke, het gezegde bedoelt dat de inzet van de wedstrijd niet belangrijk is, maar je kunt dan wel de baard van de keizer winnen? Dat lijkt mij toch een zeer belangrijke inzet? Keizers zullen in het verleden toch bijzonder zuinig zijn geweest op hun baard? Het lijkt mij een teken van wijsheid en macht. Een baard heeft ook enige tijd nodig om te groeien?
En als je dan een wedstrijd om des keizers baard hebt gewonnen, win je dan de volledige baard of slechts plukjes van de baard?
Of betekent het, net als de kleren van de keizer, dat de keizer helemaal geen baard draagt? Of gaat het om de sleutel van het keizerrijk (ook niet onbelangrijk)?

Wie, O wie helpt mij met dit etymologisch vraagstuk?

1 april?

Het is weer 1 april..
Dé dag van de grapjes. Zoals ieder jaar kunnen we vandaag niet al het nieuws vertrouwen. De vraag is alleen: wát is er niet waar?

VVD kiest Opstelten als nieuwe voorzitter (Volkskrant)
Herfkens moet geld teruggeven (Telegraaf)
Georgina zoent met andere man (Algemeen Dagblad)
Kunst in Zandvoortse bunker (NOS)
Planeet met radiosignalen ontdekt (NU)
Anti-islam tekenfil van Ehsan Jami van de baan (Trouw)
Transseksuele man is zwanger (NU)
Identificatie bij snoepautomaat NU)

Morgen weten we het en kunnen we het journaal weer vertrouwen!